تاریخچهٔ کفش و انواع آن: انسان پا برهنهٔ نخستین چطور به فکر کفش دار شدن افتاد؟

زمین سخت و سنگ‌های سخت و سرما و گرما شاید بهترین دلیل برای ایدهٔ پوشش پا بود. در این مطلب راجع به پیدایش کفش ایرانی و انواع آن در ایران باستان تا کنون خواهیم خواند.

انسان نخستین حیوانات را شکار می‌کرد و از گوشت آنها برای خوراک استفاده می‌کرد. از جایی به بعد پی برد که از پوست آن نیز می‌تواند استفاده کند و این شد اولین محافظ برای پا. او با ابزار سنگی نوک‌تیز آن را برید و با شاخه‌های نرم گیاهان آن را به‌دور پایش پیچید و مرحلهٔ جدیدی از تکامل پوشش شروع شد.

اولین اسناد به‌دست‌آمده از ایران باستان گویای این است که مادها شروع‌کنندهٔ استفاده از کفش بوده‌اند. هرچند شاید کفش کلمهٔ مناسبی برای تکه پوستی از حیوانات که با بند به شلوار وصل شده است، نباشد.

• 

کفش سنتی ایرانی در دوره های مختلف تاریخی

در دورهٔ هخامنشیان استفاده از کفش اهمیت بیشتری پیدا کرد و یافته‌ها نشان می‌دهد که پاپوش‌های موجود در این دوره شامل دورنگ قرمز و زرد بوده است. احتمالاً رنگ قرمز برای اشراف و شاهان استفاده می‌شده و رنگ زرد برای رعیت.

کفش‌هایی چکمه مانند هم از این دوره به چشم می‌خورد که مربوط به ساکنان نواحی دریایی است.

• 

پس از حملهٔ اعراب به ایران تأثیر کفش عربی و تزیینات زیاد را روی کفش ایرانی شاهد هستیم در این دوره کفش‌ها نوک‌تیزتر و کشیده‌تر شدند.

اما در دوران صفوی بازهم کفش ایرانیزه شد و طراحی آن به شکل زیبایی تغییر کرد.

در زمان قاجار کفشی که استفاده می‌شد شبیه به کفشی بود که آخوندهای امروزی می‌پوشند و دمپایی‌هایی نیز استفاده می‌شد از چرم ساغری با نوک‌تیز برگشته و نازک.

پس از سفرهایی که ناصرالدین‌شاه به فرنگ داشت، نوع جدیدی از اروپا به ایران وارد شد. کفش رسمی مردانه و کفش پاشنه‌دار زنانه در همین دوران وارد ایران شد و تا زمان پهلوی ادامه داشت.

بیشتر بخوانید: معرفی پوشاک ایرانی در دوره های مختلف تاریخ ایران

در ادامه به معرفی مهم ترین انواع کفش ایرانی در دوره های مختلف تاریخی می‌پردازیم:

• کفش گیوه
• نعلین
• چاروق
• چموش

گیوه:

قدیمی‌ترین پاپوش ایرانی گیوه است. از خصوصیات گیوه:

1. سبک
2. مقاومت بالا
3. راحتی روی پا برای پیاده‌روی

گیوه در زمان صفوی برای کشاورزان و مشاغلی که نیاز به پیاده روی داشت، در چهار محال و بختیاری ساخته شد.

• 

نعلین:

نعلین یکی از پاپوش های ایرانی است که در شاهنامه ی فردوسی اینگونه از آن نام آورده شده:

 طبق‌های زرین پُر از مشک و عود|دو نعلین زرین و زرین عمود

نعلین با کفه چوب و روی چرمی، طوری طراحی شده که شخص کاملا راحت باشد و از پشت پا بی محافظ است.

رنگ های استفاده شده برای نعلین سفید و زرد و مشکی است.

چاروق:

چاروق (پالیک یا پاتابه) محافظی  برای پا بوده است. که با چرم قرمز  درست می شد. نوک تیز عقابی داشته و با بند به یاق پا پیچیده می شده.  چاروق امروزه هم با عنوان صنایع دستی خراسان و زنجان استفاده می شود.

اروسی، سگکی، صندل، دمپایی، قندره و دهان دولچه ای از نمونه ای دیگر کفش سنتی ایرانی هستند.

• 

چموش:

چموش یکی از پاپوش های دستساز ایران است که مربوط به جغرافیای شمال ایران است. قدمت این کفش 800 سال است. چموش هم با بند دور پا پیچیده می شود. چموش به دلیل جنس چرم از نفوذ آب و رطوبت به پا جلوگیری میکند.

در ایران باستان تاکنون انواع متنوعی کفش تولید شده است که دانستن راجع به آن‌ها به زنده ماندن حافظهٔ تاریخی و فرهنگ و پیشینهٔ ایران‌زمین کمک می‌کند. شما هم نظرات و دانسته‌های خود را با ما به اشتراک بگذارید.