بازی های ایران باستان(بخش اول) | ancient iran games(part I)

تیله بازی:

تیله‌ بازی یکی از بازی‌ های تفریحی بسیار قدیمی در میان ایرانیان است و با گوی‌ های توپُر کوچک انجام می شود که اندازه های مختلفی دارند و درون آن ها پره‌ های رنگی جذابی وجود دارد. این گوی شیشه ای در لهجه‌ ها و نقاط مختلف ایران با اسامی متفاوت نامیده می ‌شود.
 متداول‌ ترین نام آن تیله است که گاهی «گلوله» یا گلول نیز گفته می ‌شود. در اورامان به آن «بیل» و به بازی آن «بیلانی»، در سقز «کَللا» و به بازی آن «کَللا مِشان»، در سنندج «هل مات» و به بازی آن «هل ماتان»، در اصفهان «گولی» و به بازی آن «گولی بازی»، در اهواز «فِنگ»، در لار«مایه»، در همدان «تِشِله»، در خراسان «توشله»، در تبریز «مازی» و در ایلام «گُلو» می‌ گویند. 
این بازی مقید به تعداد افراد نبوده و معمولاً در بین پسر بچه ‌ها و به‌صورت دو نفره و یا حتی به‌صورت گروهی با سبک ها و شیوه های مختلف و اغلب در زمین های خاکی بازی می ‌شود. اگر شمار بازیکنان بیش از دو نفر باشد، برای پرتاب تیله‌ نوبت گرفته و نفرات اول، دوم، سوم تا آخر مشخص می شوند و قرارداد هایی درباره‌ی نحوه ‌ی زدن تیله و گرفتن امتیازات، وَجَب گرفتن برای انداختن تیله به گود، چیدمان گودال ها و غیره وضع می‌ شود.  بسته به نوع و سبک بازی گودال ‌هایی کوچک به عمق حدودا ۴ تا 5 سانتی متر و پهنای یک کف دست با فاصله ‌های مشخص از هم کنده می ‌شود. هدف هر یک از بازیکنان انداختن تیله‌ ی خود درون گودال ها است.
یکی از شیوه ها‌ی این بازی بدین صورت است که هر فرد همراه خود تعدادی تیله آورده و در یک نقطه و فاصله ای مشخص نسبت به گودال ها قرار گرفته و با قرار دادن تیله بین نوک انگشت شصت و انگشت وسط باید طوری تیله خود را بر روی زمین بیندازد که در جای مناسب و نزدیک‌ تر به گودها قرار بگیرد. اگر تیله به درون گودال افتاد، فرد یک امتیاز گرفته و می تواند تیله را از گودال بیرون آورده و از همان مکان تیله ‌اش را با شیوه ی مخصوص خود به سوی گودهای دیگر پرت کند. اگر تیله به درون گود نیوفتد، تیله همان ‌جا که افتاده است باقی مانده و نفر بعد تیله ی خود را به زمین بازی پرت می کند و به همین صورت افراد به نوبت تیله ‌های خود را در زمین بازی می ‌اندازند. در حین بازی هر فرد می تواند تیله ی بازیکن دیگر را با تیله ی خود بزند که این زدن هم جزء امتیازات محسوب شده و بخش مهم و هیجان ‌انگیز بازی است و فردی که تیله ی دیگری را زده است می‌ تواند از او یک تیله دریافت کند. این بازی با برنده‌ شدن کسی که زودتر از بقیه همه ی گودال‌ ها را طی کند و یا با توافق معینی بین افراد، پایان می ‌یابد.