افسانه های پارسی(بخش اول) | persian legends(part |)

آل:

آل یا زائوترسان موجودی خیالی افسانه ای در باور عامه که اگر زن زائو ( زنی که به تازگی زایمان کرده است ) را تنها بگذارند ، به سراغش می‌آید و به او آزار یا آسیب می‌رساند (او را می کشد یا بچه او را با خود می برد). در باورهای سنتی، نقش آل‌ها در تولید مثل انسان‌هاست به همین دلیل آن‌ها را اهریمن وضع حمل یا زایمان  می‌دانند.

آل ها در مناطق گوناگون دارای نام‌های مختلفی هستند مثلاً درارمنستان به «آلک»، در میان کردها به «ئالو شه‌وه»، درافغانستان وتاجیکستان به «هال» یا «خال»، در کشورهای ترک زبان آسیای میانه به «آلباستی» یا «آلماستی» و در میان مردم کشمیر وبدخشان به «هالماستی»، در میان مردم هزاره به « اَلخاتو یا اَل خاتو » و در میان مردم تالش به نام «آله ژنک » معروفند.

طبق باور های مردمان ترک قفقاز آل ها بیشتر به شکل زن و در گروه های متعدد در کوه ها و نواحی روستایی جمع شده و به سیر و تفرج در بین بشر مشغول می‌شوند و هر شب به خانه یکی از اهالی رفته و از شب تا طلوع خورشید به شادی و جشن و پایکوبی در خانه طعمه می‌شوند. آنان حتی لباس زنان و نوعروسان را نیز پوشیده و شروع به تقلید ادا و رفتار صاحب لباس می‌شوند، آل ها بیشتر مزاحم زن تازه فارغ شده از حامله می‌پردازند و حتی در مواردی کودک خود را جای کودک انسان می‌گذارند و بدین نحو عمليات جا به جایی کودک را انجام می‌دهند به همین خاطر در نواحی ترک نشين قفقاز (اعم از کل آذربایجان تا شمال قفقاز بین قمومق ها و قره چای ها و بالکار ها و نوقای ها) بعد از زایمان، زیر بالش زن زایمان کرده سیخ یا اشیائی از جنس آهن می‌گذارند تا بدين طریق از اذیت و آزار آل ها در امان بمانند.

در فرهنگ بختیاری ها هم وجود آل ها با عبارات رایجی مانند «آل برده» و «الهی آل ببردت» به چشم می‌خورد. در روایات ارمنی ، آل هاقلب و شش زن در حال زایمان، زن آبستن و زن زائو را می‌دزدند و سبب مرگ او می‌شوند. آن‌ها همچنین با آسیب رساندن به جنین درزهدان مادر سبب سقط جنین می‌شوند.آل ها نوزادان زیر چهل روز را دزدیده و اقدام به تعویض آن‌ها با بچه خود یا بچه جن می‌کنند. 

اجزای بدن و صورت آلها بدین سان توصیف شده‌است: بینی از جنس گل، چشمانی آتشین، موهایی ژولیده و نامرتب، دندانهایی آهنین بانیش هایی به جلو آمده مانند گراز و حشی و پستان هایی آویزان مانند پیرزنها. بنابر باورهای کهن، آلها پس از دزدیدن قلب و شش زن و زمانی که دیگر زن زنده نمانده‌است، اقدام به فرار و عبور از اولین آب جمع شده در یک جا یا اولین منبع آب می‌کنند. طلسم های مانع آل، مانند دیگر طلسمها برای دیگر شیاطین است. این طلسمها شامل افسون،دعا، اشیای فلزی، سیر و پیاز و جلوگیری کردن از رسیدن آل به آب است. در ایران آلها به شکل پیرزنی لاغر و استخوانی با بینی گِلی و صورتی سرخ به همراه سبدی حصیری برا ی شش و جگرهای دزدیده شده تصویر شده‌است. در آسیای میانه، آلها چنین روایت شده‌اند: موجوداتی چاق و زشت و پیرزنانی پرمو با پستان‌های آویزان به همراه سبدی پشمی که جگرو شش‌های قربانیان را درون آن قرار می‌دهند. برطبق بسیاری از روایات خاور نزدیک خدا یک آل را برای همسری آدم یا اولین بشر آفرید امّا آدم فانی و خاکزاد با آل که از جنس آتش است، ناسازگار بود. این آغاز و ریشهٔ دشمنی آلها باحوا وهمه دختران اوست.